راهنمای انتخاب بر اساس نیازهای شما
دو فلسفه متضاد در دنیای آزاد
وقتی صحبت از انتخاب توزیع لینوکس می‌شود، آرچ لینوکس و دبیان دو قطب مخالف طیف را تشکیل می‌دهند. یکی نماد ثبات و پایداری است و دیگری پرچمدار آزادی و به‌روزرسانی مداوم اما کدام یک برای شما مناسب‌تر است؟ در این تحلیل عمیق، لایه‌های پنهان این دو غول لینوکسی را کنار می‌زنیم.
🧠 فصل ۱: فلسفه بنیادی؛ هسته تفاوت‌ها
آرچ: کاربر، ارباب مطلق است
مبتنی بر اصل KISS (Keep It Simple, Stupid): نصب پایه‌ای که فقط شامل ضروریات است .
DIY (خودت انجام بده : کاربر باید همه چیز را از محیط دسکتاپ تا درایورها دستی پیکربندی کند.
فلسفه Rolling Release: همیشه در لبه تیغ تکنولوژی با آخرین به‌روزرسانی‌ها .
دبیان: ثبات به هر قیمتی
مدل انتشار ثابت (Fixed Release) با نسخه‌های پایدار هر ۲ سال.
تست گسترده بسته‌ها: یک باگ ممکن است **ماه‌ها در صف انتظار** بماند تا کاملاً تثبیت شود .
پشتیبانی بلندمدت (LTS): برخی نسخه‌ها تا ۵ سال آپدیت امنیتی دریافت می‌کنند .
آرچ برای کسانی که عاشق کنترل هستند؛ دبیان برای کسانی که همین که کار کند کافی است!
⚙️ فصل ۲: نصب و پیکربندی؛ از آسان تا چالش برانگیز
جدول مقایسه‌ای فرآیند نصب:
| معیار | آرچ لینوکس | دبیان |
| نوع نصب‌کننده | خط فرمان (CLI) بدون GUI | گزینه‌های گرافیکی و متنی |
| زمان متوسط نصب | ۱-۲ ساعت (بسته به مهارت) | ۲۰-۴۰ دقیقه |
| پیکربندی اولیه | کاملاً دستی (هسته، بوت‌لودر) | نیمه‌خودکار با پیش‌تنظیمات |
| نیاز به دانش | پیشرفته (درک پارتیشن‌بندی) | مبتدی‌پسند |
تجربه واقعی نصب آرچ :
کاربران باید پارتیشن‌بندی، فرمت‌سازی، mount دستی و تنظیم بوت‌لودر را انجام دهند .
ابزار archinstall جدید کمی فرآیند را ساده‌تر کرده، اما همچنان CLI محور است.
دبیان: نصب برای همه
نصاب گرافیکی با راهنمای گام‌به‌گام، حتی برای سخت‌افزارهای خاص.
گزینه نصب نرم‌افزارهای پایه برای محیط‌های دسکتاپ از پیش انتخاب شده .
📦 فصل ۳: مدیریت بسته‌ها؛ جنگ APT در برابر Pacman + AUR
مقایسه‌ای فنی:
| ابزار | آرچ لینوکس | دبیان |
| مدیر بسته | Pacman (+ AUR) | APT |
| فرمت بسته | .pkg.tar.zst | .deb |
| حجم مخازن | ~۱۲,۰۰۰ بسته رسمی + ۸۰,۰۰۰ AUR | ~۵۹,۰۰۰ بسته |
| رزولوشن وابستگی| سریع اما گاهی نیاز به مداخله دستی | بسیار قوی و خودکار |
معجزه AUR در آرچ :
Arch User Repository بزرگ‌ترین نقطه قوت آرچ، با بیش از ۸۰,۰۰۰ بسته ساخته شده توسط کاربران .
نصب نرم‌افزارهای غیررسمی مثل spotify یا google-chrome با چند خط دستور.
اما خطر امنیتی : بسته‌های AUR تضمین کیفیت ندارند .
دبیان: مخازن عظیم با تضمین کیفیت
بسته‌ها به دقت تست و امضا دیجیتالی می‌شوند.
دسته‌بندی Main، Contrib، Non-Free برای شفافیت لایسنس‌ها .
🛡️ فصل ۴: امنیت و ثبات؛ دو رویکرد متضاد
دبیان: دژ مستحکم
تیم امنیتی اختصاصی که فوراً وصله‌ها را منتشر می‌کند. SELinux/AppArmor فعال پیش‌فرض برای محدودسازی پروسه‌های
نسخه Stable تقریباً هرگز کرش نمی‌کند .
آرچ: قدرت با مسئولیت
کاربر خود مسئول امنیت است: پیکربندی فایروال، وصله‌ها و غیره.
به‌روزرسانی‌های سریع امنیتی (در صورت کشف آسیب‌پذیری، وصله سریع‌تر از دبیان است).
- اما ریسک بالاتر : به‌روزرسانی‌های مداوم گاهی باعث شکستن سیستم می‌شوند (مثل تغییرات عمده در systemd) .
⚠️ هشدار : اگر مدیریت سرور را تازه شروع کرده‌اید، آرچ ممکن است تبدیل به کابوس شبانه‌تان شود!
🎯 فصل ۵: برای چه کسانی مناسب است؟
جدول کاربران هدف:
| کاربران | آرچ لینوکس | دبیان |
| تازه‌کارها | ❌ نه (مگر با توزیع‌های مشتق مانند Manjaro) | ✅ بله (به‌ویژه نسخه Stable) |
| ادمین‌های سرور | ❌ ریسک بالا | ✅ گزینه طلایی (خصوصاً LTS) |
| توسعه‌دهندگان | ✅ دسترسی به آخرین ابزارها | ❌ نسخه‌های قدیمی‌تر کتابخانه‌ها |
| هکرها/علاقه‌مندان | ✅ کنترل کامل و سفارشی‌سازی | ❌ محدودیت در تنظیمات عمیق |
| سیستم‌های قدیمی | ✅ سبک‌وزن (پایه نصب ۴۰۰MB) | ❌ نسخه گرافیکی سنگین‌تر |
استثناها :
Debian Testing : تعادل نسبی بین ثبات و نرم‌افزارهای جدید
Arch-based Distros (مانند EndeavourOS): نصب آسان‌تر با حفظ مزایای آرچ
📚 فصل ۶: جامعه و پشتیبانی؛ دو غول مستندات
Arch Wiki: دایره‌المعارف طلایی
به‌عنوان بهترین مستندات لینوکسی جهان شناخته می‌شود .
راهنمای گام‌به‌گام برای هر کاری ، از نصب درایور Nvidia تا ساخت هسته سفارشی.
دبیان: جامعه‌ای با عمق تاریخی
بیش از ۳۰ سال فعالیت با هزاران توسعه‌دهنده داوطلب.
- انجمن‌های گسترده و پاسخ‌های سریع به سوالات مبتدیان
🏁 نتیجه‌گیری: کدام را انتخاب کنیم؟
دبیان را انتخاب کنید اگر:
به دنبال سیستمی بی‌دردسر برای سرور یا استفاده روزمره هستید. ثبات برای شما مهم‌تر از داشتن آخرین نسخه نرم‌افزارهاست.
نمی‌خواهید با به‌روزرسانی‌های غیرمنتظره سیستم‌تان دچار مشکل شود.
آرچ را انتخاب کنید اگر:
عاشق یادگیری و کنترل جزئیات سیستم‌عامل هستید.
نیاز به دسترسی فوری به آخرین فناوری‌ها دارید (مثل پشتیبانی از سخت‌افزارهای جدید)
سفارشی‌سازی افراطی برای شما اولویت دارد (مثل ساخت سیستم ultra-minimal)
✨ نکته نهایی : ۸۵% کاربران با دبیان خوشحال‌اند، اما ۱۵% که آرچ را تجربه کرده‌اند، اغلب دیگر بازنمی‌گردند!
سوال محوری برای انتخاب:
آیا لذت یادگیری عمیق لینوکس و سفارشی‌سازی ارزش ساعت‌ها تنظیمات دستی را دارد؟
اگر پاسخ آری است، آرچ انتخاب شماست. اگر خیر ، دبیان راه نجات شماست!
برخی از دستورات بسیار مهم 💎 آرچ لینوکس در ادامه مطلب گردآوری شده است
· 11 مرداد · 